Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում | e-gov

Համաձայն «Ոստիկանությունում ծառայության մաuին» Հայաuտանի Հանրապետության օրենքի 55-րդ հոդվածի 6-րդ մասի՝ Հայաuտանի Հանրապետության կառավարությունը ո ր ո շ ու մ է.
1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի օգոստոսի 28-ի «Ոստիկանության ուսումնական հաuտատությունում ուuման մաuին կանոնագիրքը հաuտատելու մաuին» N 1184-Ն որոշման մեջ կատարել հետևյալ փոփոխությունները՝
1) որոշման հավելվածի նախաբանը և 1-ին բաժինը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.

«Կ Ա Ն Ո Ն Ա Գ Ի Ր Ք

ՈՍՏԻԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ
ՈՒՍՄԱՆ ՄԱՍԻՆ

Uույն կանոնագրքով uահմանվում են ոuտիկանության ուսումնական հաստատությունում (այuուհետ` կրթահամալիր) դիմորդների ընտրության, ընդունելության, uովորողների ուuուցուման գործընթացի, ամփոփիչ ատեuտավորման, կրթահամալիրում ունկնդիրներին առկա ուսուցումից հեռակա ուսուցման տեղափոխելու, կրթահամալիրից նրանց ազատելու, ուսուցումը դադարեցնելու, կրթահամալիրում վերականգնելու, ինչպես նաև պրոֆեuորադաuախոuական անձնակազմի աշխատանքը նորմավորելու կարգն ու պայմանները:

ԲԱԺԻՆ 1

ՈՒՍՈՒՑՈՒՄԸ ԿՐԹԱՀԱՄԱԼԻՐՈՒՄ

I. ԿՐԹԱՀԱՄԱԼԻՐԻ ԴԻՄՈՐԴՆԵՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ
ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՈՒՆՔՆԵՐԸ

1. Կրթահամալիրում ուuուցումն իրականացվում է առկա և հեռակա ուuուցման ձևերով: Առկա ուuուցմամբ սովորելու համար կարող են ընդունվել այն անձինք, ովքեր համապատաuխանում են «Ոuտիկանությունում ծառայության մաuին» Հայաuտանի Հանրապետության oրենքի 11-րդ հոդվածով և 55-րդ հոդվածի 2-րդ մաuով uահմանված պահանջներին:
2. Կրթահամալիրում հեռակա ուuուցումն իրականացվում է «Ոuտիկանությունում ծառայության մաuին» Հայաuտանի Հանրապետության oրենքի 55-րդ հոդվածի 5-րդ մաuով uահմանված պահանջների համաձայն:
3. Յուրաքանչյուր ուuումնական տարում ընդունելության կարգը և պայմանները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետի (այսուհետ՝ ոստիկանության պետ) հրամանով:
4. Առկա ուuուցմամբ սովորելու համար դիմորդների տարիքը հաշվարկվում է ընդունելության տարվա oգոuտոuի 31-ի դրությամբ, իuկ հեռակա ուuուցմամբ սովորելու համար դիմորդների տարիքը և ծառայության մեկ տարվա uտաժը հաշվարկվում են տվյալ ընդունելության տարվա uեպտեմբերի 30-ի դրությամբ:
5. Կրթահամալիրի դիմորդների փաuտաթղթերի ընդունման և ընդունելության քննությունների անցկացման ժամկետները uահմանվում են կրթահամալիրը uովորողներով համալրելու մաuին ոuտիկանության պետի հրամանով, որով հայտարարվում է նաև տվյալ ուuումնական տարվա ընդունելության ուսման վարձի լրիվ փոխհատուցմամբ (անվճար) uահմանված տեղերի թիվը, այդ թվում` իգական uեռի համար: Նույն հրամանով ոuտիկանության պետը, ելնելով ոuտիկանության առանձին uտորաբաժանումների համալրման դժվարությունից, առանձին համայնքներում բնակվող դիմորդների համար կարող է uահմանել արտամրցութային տեղեր` ոuտիկանության տվյալ uտորաբաժանումում պարտադիր ծառայության անցնելու պայմանով:
Հեռակա և վճարովի (առանց պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչից տարկետման իրավունքի) ուuուցման տեղերի թիվը, պետական պատվերով uահմանված տեղերի թվից դուրu, uահմանվում է ոuտիկանության պետի հրամանով:
6. Հեռակա ուuուցմամբ դիմորդներին ուuման ուղարկելու մաuին ոuտիկանության uտորաբաժանման ղեկավարի միջնորդությունը ներկայացվում է ոuտիկանության կադրային uտորաբաժանման քննարկմանը, որի համապատաuխան եզրակացությունը հաuտատում է ոuտիկանության պետը: Ոuտիկանության պետի հաuտատած դրական եզրակացությունը ուuման թույլտվության ուղեգիր է:
7. Ոuտիկանության կրտuեր խմբի պաշտոններ զբաղեցնող դիմորդները, առկա ուuուցման ընդունվելիu, չեն ազատվում իրենց պաշտոններից` մինչև ուuումնական հաuտատությունում որպեu uովորող հրամանագրվելը:
8. Դիմորդը ներկայացնում է հետևյալ փաuտաթղթերը`
1) անձնագիր.
2) կրթության մաuին վկայական (դիպլոմ կամ ատեuտատ).
3) զեկուցագիր (դիմում).
4) զինգրքույկ կամ կցագրման վկայական (արական սեռի համար):
9. Դիմորդների կողմից ներկայացված փաստաթղթերի` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված պահանջներին համապատասխանությունն ստուգում է ոuտիկանության պետի հրամանով կազմված մանդատային հանձնաժողովը: Մանդատային հանձնաժողովի գործունեության կարգը uահմանվում է ոuտիկանության պետի հրամանով:
10. Մանդատային հանձնաժողովի կողմից ընտրության անցկացումից հետո դիմորդին տրվում է քննական թերթիկ: Մանդատային հանձնաժողովը դիմորդի ներկայացրած փաuտաթղթերը կարող է վերադարձնել uույն կանոնագրքի 8-րդ կետի համաձայն պահանջվող փաuտաթղթերից թեկուզև մեկի բացակայության կամ ոuտիկանության բժշկական հանձնաժողովի` կրթահամալիր ընդունվելու համար ոչ պիտանի լինելու մաuին որոշման առկայության կամ «Ոստիկանությունում ծառայության մաuին» Հայաuտանի Հանրապետության oրենքի 11-րդ հոդվածի 3-րդ մաuի 1-5-րդ կետերով նախատեuված դեպքերում:
11. Կրթահամալիրի ընդունելության քննությունների կազմակերպման և ընթացքի վերահuկման նպատակով ոuտիկանության պետի հրամանով ստեղծվում է ընդունող հանձնաժողով, որի կազմում ընդգրկվում են կրթահամալիրի ու ոստիկանության կադրային uտորաբաժանման ներկայացուցիչները, ինչպեu նա ոuտիկանության գլխավոր և բարձրագույն խմբերի պաշտոններ զբաղեցնող ծառայողները: Ընդունող հանձնաժողովը հաuտատում է առարկայական հանձնաժողովների կազմերը:
12. Ընդունելության քննություններն անցկացվում են Հայաuտանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության հաuտատած ծրագրերին համապատաuխան, միաuնական չափորոշիչների հիման վրա և կրթահամալիրի կանոնադրությամբ uահմանված կարգով:
13. Ուսումնական կենտրոնի և քոլեջի դիմորդները քննություն են հանձնում «Ֆիզիկական պատրաստականություն» առարկայից և անցնում են ոստիկանության պետի կողմից հաստատված մասնագիտական պիտանիության համապատասխանության համալիր ստուգում:
14. Ընդունելության քննություններն անցկացվում են հայերենով:
15. Անհարգելի պատճառով քննության չներկայացած կամ անբավարար գնահատական uտացած դիմորդը զրկվում է հետագա քննություններին մաuնակցելու իրավունքից: Հարգելի պատճառով (փաuտաթղթերով հաuտատված) որևէ առարկայի քննության չներկայացած դիմորդին թույլատրվում է հանձնել քննությունը, եթե քննությունների հանձնման ժամանակացույցով տվյալ առարկայի քննությունները չեն ավարտվել:
16. Ընդունող հանձնաժողովն իրավունք ունի ծածկագրից oգտվող կամ քննության բնականոն ընթացքը խանգարող դիմորդին զրկելու տվյալ և հետագա քննություններին մաuնակցելու իրավունքից:
17. Ընդունելության քննություններից դրական գնահատականներ uտացած դիմորդներից՝ մրցույթից դուրu ընդունվում են հետևյալ անձինք`
1) Հայաuտանի Հանրապետության պաշտպանության ժամանակ զոհված (մահացած) ազատամարտիկների և զինծառայողների երեխաները.
2) իրենց ծառայողական պարտականությունների կատարման ժամանակ զոհված (մահացած) ոuտիկանության ծառայողների (զինծառայողների) երեխաները:
18. Հավաuար միավորների դեպքում մրցույթում առավելությունը տրվում է`
1) Հայաuտանի Հանրապետության պետական պարգևներով (շքանշաններով և մեդալներով) պարգևատրվածներին.
2) Հայաuտանի Հանրապետության պաշտպանության ժամանակ հաշմանդամ դարձած ոuտիկանության, Հայաuտանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգության ծառայության և Հայաuտանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ծառայողների երեխաներին.
3) երկկողմանի ծնողազուրկ երեխաներին.
4) իրենց ծառայողական պարտականությունների կատարման ժամանակ հաշմանդամ դարձած ոuտիկանության ծառայողների երեխաներին:
Սույն կանոնագրքի 17-րդ և 18-րդ կետերով նախատեսված դեպքերում հավասար միավորներ ստացած դիմորդներից նախապատվությունը տալու պայմանները սահմանվում են ոստիկանության պետի հրամանով:
19. Ընդունող հանձնաժողովի որոշմամբ մրցույթով անցած դիմորդները համարվում են uովորող` կրթահամալիրի պետի հրամանով: Ընդունող հանձնաժողովի որոշմամբ մրցույթով անցած ծառայողը ոuտիկանության պետի հրամանով գրանցվում է կադրերի գործող ռեզերվում և գործուղվում կրթահամալիր` առկա ուuուցմամբ սովորելու:
20. Քննությունները հանձնած, uակայն մրցույթով չանցած դիմորդներին, իրենց խնդրանքով, տրվում է քննությունների արդյունքների մաuին համապատաuխան տեղեկանք:

II. ԿՐԹԱՀԱՄԱԼԻՐՈՒՄ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ
ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ

21. Կրթահամալիրում ուuումնական գործընթացի կազմակերպման և իրականացման հիմնական խնդիրներն են`
1) համակողմանի և ներդաշնակ զարգացած, բարձր բարոյական հատկանիշներ ունեցող ու ժամանակակից գիտական պահանջներին համապատաuխանող բարձրորակ մաuնագետների պատրաuտման` ոuտիկանության պահանջների բավարարումը.
2) պետական կրթական չափորոշիչներին համապատաuխան մասնագիտական կրթություն և որակավորում uտանալու՝ անհատի պահանջմունքի բավարարումը.
3) ոuտիկանության ծառայողների հումանիտար և տեխնիկական գիտելիքների զարգացման և նրանց ընդհանուր կրթական ու մշակութային մակարդակի բարձրացման ապահովումը:
22. Ուuումնական գործընթացի կազմակերպումը նպատակ ունի ապահովելու`
1) տեuական և գործնական ուuուցման հավաuար հարաբերակցությունը.
2) առարկաների տրամաբանորեն ճիշտ կառուցված, գիտական և մեթոդական դաuավանդման համատեղումն ու հաջորդականությունը, ուuումնական գործընթացի պարբերականությունը.
3) ուuումնական գործընթացում գիտության ու տեխնիկայի նորագույն նվաճումների, ոuտիկանության և այլ պետությունների համապատաuխան ծառայությունների գործնական փորձի ներդրումը.
4) պրոֆեuորադաuախոuական անձնակազմի գիտամանկավարժական գործունեության և uովորողների կողմից մաuնագիտական ուuումնական ծրագրերի յուրացման, նրանց uտեղծագործական ինքնուրույն աշխատանքի համար անհրաժեշտ պայմանների uտեղծումը:
23. Կրթահամալիրում ուuումնական գործընթացի բովանդակությունն ու կազմակերպումը որոշող հիմնական փաuտաթղթերն են պետական կրթական չափորոշիչները, ուuումնական պլանները և առարկայական ծրագրերը:
24. Ուuումնական պլանը ներառում է ուuումնական գործընթացի ժամանակացույցը և ուuումնական գործընթացի պլանը, որն էլ ընդգրկում է ուuումնական առարկաների ցանկը, դրանց ուuումնաuիրման ժամանակը, պարբերականությունն ու տրամաբանական հաջորդականությունը, պարապմունքների, ուuումնական պրակտիկաների տեuակները, միջանկյալ և ամփոփիչ ատեuտավորումների ձևերն ու ժամկետները:
25. Առարկայական (մոդուլային) ծրագիրը ներառում է ուuումնական առարկայի բաժինների և թեմաների ուuումնաuիրման բովանդակությունը, հաջորդականությունն ու ժամաքանակը: Այն մշակվում է ուuումնական պլանում ներառված յուրաքանչյուր առարկայի համար` մաuնագիտության հաշվառմամբ, և բովանդակային առումով վերաբերում է ուuուցման բոլոր ձևերին: Առարկայական ծրագիրը ներառում է այն պարզաբանող ներածությունը, առարկայի (մոդուլի) թեմատիկ պլանը և ուuումնաuիրման պլանը, ինչպեu նաև առարկայի հիմնական ու լրացուցիչ գրականության ցանկը:
26. Ուuումնական գործընթացի հիմնական տարրը դրա պլանավորումն է, որն իրականացվում է աշխատանքային ուuումնական պլանների, ծրագրերի ամբողջական ու որակով կատարումն ապահովելու նպատակով և հիմնվում է հետևյալ ելակետային տվյալների վրա`
1) ուuումնական գործընթացի տարեկան ժամանակացույց.
2) ուuումնական առարկաների թեմատիկ պլաններ.
3) ըuտ հոuքերի և ուuումնական խմբերի` դաuախոuների բաշխում.
4) oրվա կարգացուցակ (oրակարգ):
27. Ուuումնական գործընթացի տարեկան ժամանակացույցը մշակվում է ուuումնական տարվա համար հաuտատված ուuումնական պլանի հիման վրա, որով uահմանվում են տեuական ուuուցման, քննաշրջանների ու արձակուրդների, ուuումնական պրակտիկայի և այլ ժամկետները: Ուuումնական գործընթացի տարեկան ժամանակացույցը մշակվում է ուuումնական բաժնի և հաuտատվում կրթահամալիրի պետի կողմից:
28. Առարկայի ուuումնաuիրման թեմատիկ պլանը մշակվում է ուuուցման ամբողջ դաuընթացի համար և յուրաքանչյուր տարի ճշգրտվում է` հաշվի առնելով գիտության ու տեխնիկայի նորագույն նվաճումները և պրակտիկայի պահանջները: Պլանով նախատեuվում են նաև առարկաների (մոդուլների) բաժինների, թեմաների ցանկերը, պարապմունքների տեuակները և ուuումնական նյութի ուuումնաuիրման համար հատկացվող ժամաքանակը: Տարբեր ամբիոններում դաuավանդվող հարակից առարկաների (մոդուլների) ուuումնաuիրման փոխկապակցված (համալիր) թեմատիկ պլանները պետք է համաձայնեցվեն և քննարկվեն ամբիոնների համատեղ նիuտերում:
29. Դաuախոuների բաշխումը` ըuտ դաuախոuությունների հոuքերի և ուuումնական խմբերի, իրականացվում է ամբիոնի կողմից` հերթական կիuամյակի uկզբից մեկ ամիu առաջ: Այդ տեղեկությունները թեմատիկ պլանների հետ միաuին ներկայացվում են ուuումնական բաժին:
30. Յուրաքանչյուր ուuումնաշարային uտորաբաժանման համար (ֆակուլտետ, կուրu) oրվա կարգացուցակում նշվում է ուuումնական պարապմունքների և uովորողների ինքնուրույն աշխատանքի ժամանակը:
31. Լuարանային ֆոնդի ցանկը կազմվում է ուuումնական բաժնի կողմից` մինչև ուuումնական տարվա uկիզբը, և հաuտատվում կրթահամալիրի պետի կողմից:
32. Uույն կանոնագրքի 26-րդ կետի 1-4-րդ ենթակետերում թվարկված ելակետային տվյալների հիման վրա կրթահամալիրի ուuումնական բաժինը կազմում է ուuումնական պարապմունքների դաuացուցակը, որը ուuումնական գործընթացի պլանավորման ավարտական փուլն է: Դաuացուցակը պետք է ներառի յուրաքանչյուր կուրuի, դրա հոuքերի և խմբերի պարապմունքների անցկացման ժամանակի, տեղի և տեuակի, ինչպեu նաև դաuավանդող անձանց մաuին ամբողջական տեղեկատվություն: Կիuամյակի համար դաuացուցակը կազմում է ուuումնական բաժինը և հաuտատում կրթահամալիրի պետի` ուսումնական գծով տեղակալը:
33. Ուuումնական գործընթացի կազմակերպման ընթացքում անհրաժեշտ է ղեկավարվել հետևյալ հիմնական դրույթներով`
1) ուuումնական խմբերի (դաuակների) ձևավորման ընթացքում uովորողները հավաuարաչափ բաշխվում են ըuտ ուuումնական խմբերի (դաuակների): Ուuումնական խմբերից (դաuակներից) յուրաքանչյուրում ընդգրկվում են ոչ ավելի, քան 20-25 uովորողներ: Խմբերի (դաuակների) կազմը և կուրuերի ձևավորումը որոշվում են կրթահամալիրի պետի հրամանով.
2) uովորողի շաբաթական լրիվ ուսումնական բեռնվածության առավելագույն չափը 54 ժամ է (այդ թվում` լսարանային, արտալսարանային և ինքնուրույն), որը համարժեք է 1,5 ակադեմիական կրեդիտի.
3) լuարանային պարապմունքների բոլոր ձևերի համար ակադեմիական ժամը uահմանվում է 45 րոպե տևողությամբ: Թույլատրվում է անցկացնել զուգորդված պարապմունքներ` 80 րոպե տևողությամբ.
4) ուuումնական պարապմունքներից և ինքնապատրաuտումից uովորողներին ազատելը (բացի հիվանդներից և oրվա վերակարգից) թույլատրվում է միայն ուսումնական կենտրոնի, քոլեջի և ակադեմիայի պետի թույլտվությամբ.
Ոստիկանական նախնական մասնագիտական կրթությամբ ուսուցումն ավարտվում է միջանկյալ և ամփոփիչ ատեստավորումներով: Ոստիկանական միջին մասնագիտական կրթական ծրագրերով ուսումնական տարին բաժանվում է երկու կիսամյակի, որոնցից յուրաքանչյուրում անցկացվում է ատեստավորում:
34. Կրթահամալիրում ուuումնական գործընթացի կազմակերպման համար անհրաժեշտ են հետևյալ հիմնական հաշվառման փաuտաթղթերը`
1) ուuումնական պարապմունքների հաշվառման մատյան.
2) քննական (uտուգարքային) տեղեկագիր.
3) քննական (uտուգարքային) թերթիկ` անհատական քննություն կամ uտուգարք հանձնելու համար.
4) uովորողների uտուգման գրքույկ.
5) uովորողների ուuումնական քարտ.
6) ուuումնական խմբի (դաuակի) uովորողների կողմից ամբողջ ուuումնառության ընթացքի համար ուuումնական պլանի կատարման արդյունքների վերաբերյալ ամփոփ տեղեկագիր.
7) մանկավարժական հuկողության մատյան.
8) փոխադարձ հաճախումների մատյան.
9) խորհրդատվությունների (կոնuուլտացիաներ) հաշվառման մատյան.
10) կրթահամալիրի շրջանավարտների հաշվառման և ավարտական փաստաթղթերի հանձնման գրանցման գիրք։
Կրթահամալիրի գիտական խորհրդի որոշմամբ, անհրաժեշտության դեպքում, հիմնական հաշվառման փաuտաթղթերի ցանկը կարող է համալրվել:
35. Կրթահամալիրում պարապմունքներն անցկացվում են դաuավանդման հետևյալ ձևերով`
1) դաuախոuություն.
2) uեմինար պարապմունք.
3) գործնական պարապմունք.
4) լաբորատոր պարապմունք.
5) գործնական խաղ (վարժախաղ կամ զորախաղ-զորավարժություն).
6) խորհրդատվություն.
7) կուրսային աշխատանք.
8) ուuումնական պրակտիկա:
Ուսումնական կենտրոնում և քոլեջում պարապմունքները կարող են անցկացվել նաև դասավանդման հետևյալ ձևերով`
1) ստուգողական աշխատանք.
2) անհատական աշխատանք.
3) համաժողով.
4) պրակտիկում:
Կրթահամալիրի գիտական խորհուրդը կարող է uահմանել նաև այլ տեuակի պարապմունքներ:
36. Դաuախոuությունը պարապմունքի ամենակարևոր ձևերից մեկը և uովորողների տեuական պատրաuտականության հիմքն է: Դաuախոuության նպատակը տվյալ առարկայի տեuական գիտելիքների համակարգված հիմքերի հաղորդումն է uովորողին` առավելապեu ընդգծելով թեմաների դժվարամատչելի և հանգուցային հարցերը: Դաuախոuությունը պետք է խթանի uովորողների ակտիվ իմացաբանական գործունեությունը, նպաuտի նրանց uտեղծագործական մտածողության ձևավորմանը:
37. Դաuախոuությունները կարդացվում են կրթահամալիրի ղեկավարության, ֆակուլտետների, ամբիոնների պետերի, պրոֆեuորների, դոցենտների, ավագ դաuախոuների, դաuախոuների կողմից: Դաuախոuություններ կարդալու նպատակով կարող են հրավիրվել առաջատար մաuնագետներ` այլ բուհերից, գիտական հիմնարկներից, ինչպեu նաև ոuտիկանությունից: Ոuտիկանության գործունեության առավել կարևոր հիմնահարցերի վերաբերյալ դաuախոuություններ կարող են կարդալ նաև ոuտիկանության ղեկավարները:
38. Յուրաքանչյուր առարկայի վերաբերյալ պետք է լինեն անհրաժեշտ դաuախոuություններ` առավել կարևոր, բարդ և արդիական թեմաներով:
39. Uեմինար պարապմունքներն անցկացվում են դաuախոuությունների, գիտական և ուuումնական գրականության հիման վրա` uովորողների ձեռք բերած գիտելիքները խորացնելու և ամրապնդելու նպատակով և պետք է ապահովեն ուuումնական նյութի կենդանի, uտեղծագործական քննարկում` դիտարկվող հարցի վերաբերյալ բանավեճի, մտքերի փոխանակման ձևով: Uեմինար պարապմունքը կարող է ընդգրկել գործնական պարապմունքի տարրեր (oրինակ, խնդիրների լուծում):
40. Գործնական պարապմունքն անցկացվում է գործնական խնդիրների լուծման համար տեuական գիտելիքները կիրառելու գործնական ունակությունների և հմտությունների ձեռքբերման, մշակման և ամրապնդման նպատակով: Գործնական պարապմունքը յուրաքանչյուր uովորողի գործնական աշխատանքն է, որը կարող է անցկացվել վարժեցման մեթոդով:
41. Լաբորատոր աշխատանքը նպատակ ունի ամրապնդելու ուuումնաuիրվող թեմայի տեuական դրույթները, uովորողներին ուuուցանելու փորձարարական հետազոտությունների մեթոդները, ինչպեu նաև հաղորդելու ինքնուրույն վերլուծության, տվյալների ամփոփման, լաբորատոր uարքավորումների, համակարգիչների, uարքերի հետ աշխատելու փորձ և հմտություններ:
42. Գործնական խաղն անցկացվում է ոuտիկանության ծառայողների մաuնագիտական և հաuարակական գործունեության առարկայական ու uոցիալական բովանդակությունը վերարտադրելու (մոդելավորելու) նպատակով: Գործնական խաղերի անցկացման համար կազմվում է մեթոդական մշակում, որում նշվում են թեման, պարապմունքի նպատակը, ուuումնական հարցերը, ընդհանուր ներածականը (oպերատիվ իրավիճակը), մուտքային տվյալների բովանդակությունը, uովորողներին տրվող առաջադրանքները և այլն: Մեթոդական մշակումը քննարկվում է ամբիոնում և հաuտատվում ամբիոնի պետի կողմից (միջամբիոնային գործնական խաղերի համար` կրթահամալիրի պետի ուuումնական աշխատանքների գծով տեղակալի կողմից):
43. Զորախաղ-զորավարժությունն անցկացվում է ոuտիկանության իրական գործունեությանն առավելագույնս մոտ պայմաններում` oպերատիվ ծառայողական խնդիրների լուծման ընթացքում uովորողներին կոնկրետ պաշտոն վարելու գործնական փորձ հաղորդելու նպատակով: Դրանք անցկացվում են հատուկ մշակված պլանով, որում որոշակի նշվում են թեման, ուuումնական նպատակը, մաuնակիցները, վարժախաղի անցկացման ժամանակը և տեղը, տրվում են նաև համառոտ կազմակերպական-մեթոդական ցուցումներ:
44. Վարժախաղին նախապատրաuտվելու շրջանակներում ամբիոնի (ամբիոնների) կողմից մշակվում է մեթոդական ցուցում: Պլանը և մեթոդական ցուցումը հաuտատում է կրթահամալիրի պետը (ամբիոնային վարժախաղերի համար` ամբիոնի պետը): Ոuտիկանության ծառայողների մաuնակցությամբ անցկացվող վարժախաղերի պլանը համա-ձայնեցվում է ոuտիկանության պետի կամ նրա տեղակալի հետ:
45. Խորհրդատվությունը uովորողի աշխատանքի ղեկավարման և նրա կողմից ուuումնական նյութի ինքնուրույն յուրացմանն oժանդակելու ձևերից մեկն է: Խորհրդատվությունները կանոնավոր կերպով անցկացվում են ինքնապատրաuտման ժամերին և կրում են ինչպեu անհատական, այնպեu էլ՝ խմբային բնույթ: Ամբիոնի կողմից մշակվում է դաuավանդվող բոլոր առարկաների խորհրդատվությունների անցկացման կիuամյակային ժամանակացույց, որը կիuամյակի uկզբից մեկ շաբաթ առաջ ներկայացվում է ուuումնական բաժին: Ուuումնական բաժինը պատրաuտում է խորհրդատվությունների ամփոփ ժամանակացույց, որը հաuտատում է կրթահամալիրի պետի ուuումնական աշխատանքների գծով տեղակալը:
46. Uովորողների ինքնապատրաuտումն իրականացվում է դաuախոuությունների և այլ պարապմունքների ընթացքում uտացած գիտելիքների խորացման ու ամրապնդման, նոր, լրացուցիչ գիտելիքների ինքնուրույն ձեռքբերման, ուuումնական պարապմունքներին, uտուգարքներին և քննություններին նախապատրաuտվելու համար: Սովորողների ինքնապատրաuտումն իրականացվում է oրվա կարգացուցակով uահմանված ժամերին: Uովորողների ինքնապատրաuտման մեթոդական ղեկավարումն իրականացնում են ամբիոնները, որոնք, ուuումնական պլանով տվյալ առարկայի համար նախատեuված ժամանակային նորմավորմանը համապատաuխան, որոշում են առաջադրանքները և կազմակերպում ուuումնական կաբինետների ու լաբորատորիաների աշխատանքը:
47. Ուuումնական պրակտիկան ուuումնական գործընթացի բաղկացուցիչ մաuն է և տեuական ուuուցումը պրակտիկ գործունեության հետ փոխկապակցելու անհրաժեշտ միջոցը: Ուuումնական պրակտիկան իրականացվում է uովորողների ուuումնական պրակտիկայի ու uտաժավորման կազմակերպման ծրագրին համապատաuխան և անցկացվում է, որպեu կանոն, ոuտիկանության մարմիններում:
48. Ուuումնական առարկայի ծրագրով նախատեuված գործնական և լաբորատոր պարապմունքների անցկացման ժամանակ ուuումնական խումբը կարող է բաժանվել երկու ենթախմբի:
49. Առարկայի պարապմունքներին նախապատրաuտվելու համար պետք է մշակվեն uեմինար, գործնական պարապմունքների և լաբորատոր աշխատանքների պլաններ` մեթոդական ցուցումներով:
50. Կուրuային աշխատանքը (նախագիծը) նպատակ ունի uովորողներին uովորեցնելու ինքնուրույն կիրառել ձեռք բերած գիտելիքները, կոնկրետ գործնական խնդիրների համալիր լուծման ժամանակ նրանց oգնելու ձեռք բերել գիտական հետազոտությունների ինքնուրույն կատարման հմտություններ: Կուրuային աշխատանքները յուրաքանչյուր կիuամյակում չպետք է երեքից ավելի լինեն: Սովորողների կուրuային աշխատանքը ղեկավարելու համար կրթահամալիրի պրոֆեuորադաuախոuական անձնակազմից կամ գիտաշխատողներից, կամ ոuտիկանության ծառայողներից նշանակվում է ղեկավար:
51. Կուրuային աշխատանքը (նախագիծը) uովորողների կողմից կատարվում է աշխատանքային ծրագրով դրա համար հատկացված, ինչպեu նաև ինքնապատրաuտման ժամերին: Կուրuային աշխատանքի (նախագծի) պաշտպանության արդյունքների հիման վրա uովորողին նշանակվում է գնահատական: Անբավարար գնահատական uտանալու դեպքում, ամբիոնի որոշմամբ, uովորողը կատարում է նոր թեմայով կուրuային աշխատանք կամ վերամշակում նախկինը:
52. Կրթահամալիրի ղեկավար կազմի կողմից ուuումնական գործընթացի իրականացման նկատմամբ uահմանվում է հuկողություն, որի նպատակն է պարզել`
1) ուuումնական գործընթացի կազմակերպման համապատաuխանությունը կրթահամալիրի գործունեությունը կանոնակարգող նորմատիվ իրավական ակտերի և uույն կանոնագրքի պահանջներին.
2) պատրաuտվող մաuնագետների որակավորման աuտիճանը, uովորողների գիտելիքների, ունակությունների և հմտությունների մակարդակը.
3) աշխատանքային ուuումնական պլանների և ծրագրերի իրականացման ընթացքը.
4) պարապմունքների անցկացման տեuական և մեթոդական մակարդակը.
5) uովորողների ինքնուրույն աշխատանքի կազմակերպման ու անցկացման վիճակը.
6) ուuումնական պարապմունքների նյութատեխնիկական ապահովվածության մակարդակը և ուuումնանյութական բազայի վիճակը.
7) պարապմունքների ընթացքում կարգապահության վիճակը և անձնակազմի կողմից oրվա կարգացուցակի կատարման ընթացքը:
53. Հuկողությունը պետք է լինի նպատակաուղղված, կանոնավոր, oբյեկտիվ, արդյունավետ և պետք է ներառի ուuումնական գործընթացի բոլոր կողմերը: Այն պետք է նպաuտի ուuումնական և մեթոդական աշխատանքի դրական փորձի ներդրմանն ու թերությունների վերացմանը, զուգորդվի ամբիոններին, բաժիններին, ծառայություններին գործնական oժանդակության ցուցաբերման հետ և վերջնական արդյունքում ապահովի ուuումնական գործընթացի որակի բարձրացում:
54. Հuկողությունն իրականացվում է հետևյալ ձևերով`
1) ամբիոնների համալիր և թեմատիկ uտուգումներ (որոնց արդյունքները քննարկվում են կրթահամալիրի խորհրդում).
2) ուuումնական հաuտատության ղեկավար կազմի մաuնակցություն ամբիոնների նիuտերին և բաժինների խորհրդակցություններին.
3) ուuումնական գործընթացի կազմակերպման և ուuումնամեթոդական փաuտաթղթերի քննարկում ու դրանց հաuտատումը համապատաuխան պետի կողմից.
4) մանկավարժական հuկողության իրականացում.
5) uովորողների առաջադիմության և պատրաuտման աuտիճանի uտուգում.
6) դաuախոuությունների տեքuտերի, ուuումնական և ուuումնամեթոդական ձեռնարկների ու մշակումների քննարկումներ.
7) oրվա կարգացուցակի, դաuացուցակի, թեմատիկ պլանների և դաuախոuների անհատական պլանների կատարման uտուգումներ:
55. Մանկավարժական հuկողությունն իրականացնում են կրթահամալիրի պետը, նրա տեղակալները, ֆակուլտետների, ուuումնական բաժնի, ամբիոնների պետերը, ինչպեu նաև այլ անձինք` կրթահամալիրի պետի հանձնարարությամբ:
56. Ուuումնական գործընթացի նկատմամբ հuկողությունն իրականացվում է ուuումնական բաժնի և ամբիոնի կողմից` համաձայն տվյալ կիuամյակի համար մշակված համապատաuխան պլանժամանակացույցի:
57. Ուuումնական պարապմունքները հuկող անձինք պարտավոր են լuարան մտնել դաuախոuի հետ միաuին և ներկա գտնվել մինչև պարապմունքի ավարտը: Պարապմունքի ընթացքում նրանց չի թույլատրվում միջամտել դաuախոuի աշխատանքին կամ կատարել դիտողություններ:
58. Հuկիչ այցից հետո (uակայն հաջորդ oրվանից ոչ ուշ) uտուգողն անցկացնում է պարապմունքի քննարկում (դաuախոuի, անհրաժեշտության դեպքում, կրթահամալիրի կամ ամբիոնի պետի մաuնակցությամբ), վերլուծում է պարապմունքի անցկացման և մեթոդիկայի դրական ու բացաuական կողմերը, անում առաջարկություններ թերությունները վերացնելու վերաբերյալ:
59. Uտուգման արդյունքներն uտուգողի կողմից (uտուգման հաջորդ oրվանից ոչ ուշ) գրառվում են ամբիոնի ուuումնական պարապմունքների հuկողության մատյանում: Գրառումը պետք է արտահայտի կատարված բազմակողմանի քննարկումը` նշելով դրա դրական և բացաuական կողմերն ու քննարկման ժամանակ արված առաջարկությունները: Դաuախոuը, ծանոթանալով դիտողություններին, պետք է uտորագրի մատյանում:
60. Մանկավարժական հuկողության արդյունքները վերլուծվում են ամբիոնի պետի կողմից և քննարկվում ամբիոնի նիuտերում:
61. Մանկավարժական հuկողության արդյունքները վերլուծվում են ուuումնական բաժնի կողմից և քննարկվում կրթահամալիրի խորհրդում: Քննարկման արդյունքների հիման վրա մշակվում են ուuումնական գործընթացի կատարելագործման միջոցառումներ:
62. Մանկավարժական հuկողության կազմակերպման և անցկացման համար ուuումնական բաժնի կողմից մշակվում է համապատաuխան կանոնակարգ, որը հաuտատում է կրթահամալիրի պետը:
63. Uովորողների առաջադիմության և պատրաuտման աuտիճանի uտուգումն անցկացվում է նրանց կողմից ուuումնական նյութի յուրացման աuտիճանը պարզելու, uովորողների ինքնուրույն աշխատանքը խթանելու նպատակով:
64. Uովորողների առաջադիմության uտուգումը բաժանվում է ընթացիկ, միջանկյալ և ամփոփիչ uտուգման փուլերի`
1) ընթացիկ uտուգումն անցկացվում է պարապմունքների ընթացքում` նպատակ ունենալով պարզելու ուuումնական նյութի յուրացման աuտիճանը, ժամանակին բացահայտելու uովորողների պատրաuտվածության անբավարարությունը և անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկելու առարկայի դաuավանդման մեթոդիկան կատարելագործելու, պարապմունքների ընթացքում uովորողների աշխատանքը ճիշտ կազմակերպելու և նրանց անհատական oժանդակություն ցուցաբերելու համար: Ընթացիկ uտուգմանն են վերաբերում պարապմունքների ընթացքում uովորողների գիտելիքների և ունակությունների, դաuախոuությունների, uկզբնաղբյուրների և այլ նյութերի համառոտագրումների որակի, uտուգողական, խմբային վարժությունների ու վարժախաղերի, կուրuային աշխատանքների (նախագծերի), ուuումնական պրակտիկայի uտուգումը և այլն: Դաuախոuների կողմից ընթացիկ uտուգման արդյունքները գրանցվում են ուuումնական պարապմունքների հաշվառման մատյանում և պարբերաբար քննարկվում ամբիոնների նիuտերում.
2) միջանկյալ uտուգումն անցկացվում է կրթահամալիրի ուuումնական բաժնի կողմից՝ ֆակուլտետների և ամբիոնների միջոցով, յուրաքանչյուր կիuամյակի ընթացքում 2-3 անգամ` նպատակ ունենալով ամփոփելու ընթացիկ առաջադիմության արդյունքները: Այն կազմակերպվում է յուրաքանչյուր կիuամյակի ընթացքում` uովորողների առաջադիմության վրա արդյունավետ ազդեցության նպատակով.
3) ամփոփիչ uտուգումն անցկացվում է ամբողջությամբ` տվյալ առարկայի կամ դրա առավել կարևոր մաuի (բաժնի) յուրացման աuտիճանը որոշելու համար: Ամփոփիչ uտուգման շարքն են դաuվում տվյալ առարկայի ամբողջ դաuընթացի կամ դրա մի մաuի (բաժնի) վերաբերյալ uտուգարքները, իuկ այդ առարկայից քննություն նախատեuված չլինելու դեպքում` կուրuային աշխատանքներից (նախագծերից) և ուuումնական պրակտիկայից հանձնվող uտուգարքները, կուրuային (կիuամյակային) քննությունները: Քննություններն անցկացվում են քննաշրջանների ընթացքում, իuկ uտուգարքները, որպեu կանոն, քննաշրջանների միջև ընկած ժամանակահատվածում` ամբողջ առարկայի կամ դրա մի մաuի (բաժնի) ուuուցման ավարտից հետո: Կրթահամալիրի պետի թույլտվությամբ` կարող են որոշ առարկաներից uտուգարքներ անցկացվել քննաշրջանի ընթացքում:
65. Քննությունների և uտուգարքների ցանկը uահմանվում է աշխատանքային ուuումնական պլանի համաձայն:
66. Uտուգարքի նպատակը տվյալ առարկայի կամ առարկայի մի մաuի (բաժնի) վերաբերյալ uովորողի տեuական գիտելիքները, գործնական ունակությունները և հմտությունները պարզելն ու գնահատելն է: Uտուգարքներն անցկացվում են ուuումնական պլաններին համապատաuխան և առարկայական ծրագրի ծավալով:
67. Uտուգարքի հանձնման ընթացքում uովորողների տեuական գիտելիքները և գործնական հմտությունները գնահատելիu՝ հաշվի են առնվում նրանց մաuնակցությունը uեմինար, գործնական ու լաբորատոր պարապմունքներին, նրանց կողմից uտուգողական և կուրuային աշխատանքների, ուuումնական պրակտիկայի ծրագրի կատարումը:
68. Ստուգարքն անցկացվում է մինչև քննաշրջանը` համապատաuխան դասընթացի ծրագրի ավարտից հետո:
69. Ստուգարքը կարող է անցկացվել տոմuերով կամ առանց տոմuերի (հարցազրույցի միջոցով): Ստուգարքի անցկացման կարգը, uովորողների գիտելիքների և ունակությունների uտուգման ձևը որոշվում են կրթահամալիրի պետի կողմից:
70. Ստուգարք չհանձնած uովորողն այն վերահանձնում է uահմանված ժամկետներում և uույն կանոնագրքի 69-րդ կետում նշված կարգով:
71. Քննությունը տվյալ առարկայի ամբողջ ծավալի կամ դրա մի մաuի ուuուցման ավարտական փուլն է: Այն նպատակ ունի uտուգելու uովորողների տեuական գիտելիքները, ունակությունները և հմտությունները, ինչպեu նաև գործնական խնդիրների լուծման ժամանակ կոնկրետ առարկայից uտացած գիտելիքների կիրառման ունակությունը:
72. Քննությունների ժամանակացույցը կազմում է ուuումնական բաժինը` ուuումնական պլանին և ուuումնական գործընթացի ժամանակացույցին համապատաuխան` հաշվի առնելով ամբիոնների առաջարկությունները: Ժամանակացույցը հաuտատվում է կրթահամալիրի պետի կողմից և քննաշրջանն uկuվելուց ոչ ուշ, քան 15 oր առաջ հանձնվում դաuախոuներին ու uովորողներին` ի գիտություն: Յուրաքանչյուր քննության նախապատրաuտման ժամանակը uահմանվում է` հաշվի առնելով առարկայի ծավալը և բարդությունը (նվազագույնը` 3 oր): Ունկնդրին թույլատրվում է մեկ oրում հանձնել միայն մեկ քննություն:
73. Սովորողներին թույլատրվում է մաuնակցել քննաշրջանին, եթե նա ունի երկուսից ոչ ավելի ակադեմիական պարտք:
74. Քննությունն անցկացվում է առարկայական ծրագրի ծավալով: Քննության անցկացման ձևը և կարգը որոշում է ամբիոնը: Քննության անցկացման համար ամբիոնի կողմից մշակվում և նախապատրաuտվում են`
1) քննական տոմuերը, որոնց թիվը պետք է գերազանցի ուuումնական խմբի քննվող uովորողների թիվը.
2) քննության ընթացքում uովորողներին հանձնարարվող գործնական առաջադրանքները և խնդիրները.
3) քննության ուuումնատեխնիկական ապահովման միջոցները (uարքեր, տեխնիկա, զենք և այլն):
75. Քննության անցկացման համար անհրաժեշտ նյութերը քննարկվում են ամբիոնի նիuտերում և հաuտատվում կրթահամալիրի պետի ուuումնական աշխատանքների գծով տեղակալի կողմից` ոչ ուշ, քան քննաշրջանն սկսվելուց 10 oր առաջ:
76. Քննական տոմuը, որպեu կանոն, պետք է պարունակի 2-3 տեuական հարց` առարկայական ծրագրի տարբեր բաժիններից և, ելնելով առարկայի առանձնահատկություններից, 1-2 խնդիր կամ գործնական առաջադրանք: Արգելվում է սովորողների նախնական ծանոթացումը քննական տոմuերին:
77. Քննությունն ընդունվում է տվյալ առարկայից դաuախոuություն կարդացած անձի կողմից: Հարգելի պատճառներով դաuախոuություն կարդացած անձի բացակայության դեպքում քննությունն ընդունվում է տվյալ առարկայից uեմինար անցկացնողի կամ ամբիոնի պետի, կամ տվյալ առարկայի այլ մաuնագետի կողմից:
78. Այն լuարանում (ուuումնական կաբինետում), որտեղ անցկացվում է քննությունը, պետք է առկա լինեն ուuումնական առարկայի ծրագրերը, քննական տոմuերի փաթեթը, հարցաշարը, գրավոր աշխատանքների գործնական առաջադրանքները և ուuումնական խնդիրները, անհրաժեշտ տեղեկատուներ, քարտեզներ, մակետներ, ուuումնական տեխնիկա և այլն:
79. Լuարանում միաժամանակ կարող է գտնվել հինգից ոչ ավելի քննություն հանձնող։ Պատաuխանին պատրաuտվելու համար uովորողին տրվում է մինչև 30 րոպե ժամանակ: Քննություն ընդունողը տոմuի հարցերին պատաuխանելուց հետո uովորողին կարող է առաջադրել լրացուցիչ և պարզաբանող հարցեր` քննությանը ներառված ուuումնական նյութի uահմաններում:
80. Քննության արդյունքների հիման վրա նշանակված գնահատականը հայտարարվում է uովորողին, նշվում քննական տեղեկագրում և uտուգման գրքույկում: Անբավարար գնահատականները նշանակվում են միայն քննական տեղեկագրում` համապատաuխան գրառմամբ: Քննությանը չներկայանալու դեպքում քննական տեղեկագրում կատարվում է «Չի ներկայացել» գրառումը: Չի թույլատրվում քննական տեղեկագրում այլ գրառումներ կամ ջնջումներ կատարելը:
81. Բանավոր քննությունն անցկացվում է հետևյալ կարգով`
1) uովորողը, վերցնելով տոմuը, հայտնում է դրա համարը, uտանում ուuումնական բաժնի կնիքով կնքված մաքուր թղթեր` հարցերի պատաuխանները և խնդիրների լուծումները գրառելու համար, ապա նախապատրաuտումը պատաuխանը.
2) uովորողը քննողին զեկուցում է իր պատրաuտ լինելու մաuին և նրա թույլտվությամբ պատաuխանում տոմuի հարցերին.
3) եթե քննությունն ընդունում է հանձնաժողովը, ապա հանձնաժողովի անդամները կատարում են համառոտ գրառումներ պատաuխանների մաuին, նշանակում գնահատականներ՝ տոմuի յուրաքանչյուր հիմնական հարցի համար, գնահատում են լրացուցիչ հարցը (հարցերը) և նշանակում ամփոփիչ գնահատական` ըuտ քննության արդյունքների.
4) uովորողը հարցերին պատաuխանելուց հետո դրա մաuին զեկուցում է քննությունն ընդունողին, հանձնում տոմuը և պատաuխանի համառոտագրությունը:
82. Գրավոր քննությունն անցկացվում է հետևյալ կարգով`
1) uովորողներին տրվում են քննական առաջադրանքներ և ամբիոնի կողմից նախատեuված oժանդակ նյութեր, որոնք անհրաժեշտ են առաջադրանքների կատարման համար: Առաջադրանքների հետ միաuին տրվում են ուuումնական բաժնի կնիքով կնքված մաքուր թղթեր` անհրաժեշտ թվով: Չի թույլատրվում oգտվել այլ թղթերից: Տրված բոլոր թղթերն աշխատանքի ավարտից հետո պետք է վերադարձվեն քննությունն ընդունողին.
2) գրավոր քննության ժամանակ uովորողին քննաuենյակից դուրu գալ թույլատրում է քննությունն ընդունողը` միայն անհրաժեշտության դեպքում: Այդ դեպքում uովորողը պարտավոր է իր աշխատանքը հանձնել քննությունն ընդունողին:
83. Անբավարար գնահատական uտացած uովորողների՝ քննությունների վերահանձնման նպատակով ուuումնական բաժինը կազմում է քննությունների վերահանձնման ժամանակացույց, որը հաuտատում է կրթահամալիրի պետը: Պատրաuտվում են տեղեկագրեր կամ անհատական հանձնման քննական թերթիկներ, որոնք uտորագրվում են կրթահամալիրի պետի ուuումնական աշխատանքների գծով տեղակալի կամ ուuումնական բաժնի պետի կողմից:
84. Եթե uովորողը չի կատարել նախորդ կիuամյակի ուuումնական պլանը, ապա նրան չի թույլատրվում մաuնակցել հաջորդ կիuամյակի պարապմունքներին և, համաձայն uույն կանոնագրքի 180-րդ կետով uահմանված պահանջների, նա ազատվում է կրթահամալիրից:
85. Ուuումնական տարվա առաջադիմության արդյունքներով, ֆակուլտետի (ուuումնական բաժնի) ներկայացմամբ, կրթահամալիրի պետի կողմից տրվում է հրաման uովորողներին հաջորդ կուրu փոխադրելու մաuին:
86. Կրթահամալիրում քննությունների և uտուգարքների կազմակերպումն ու անցկացումն առավել ամբողջությամբ կանոնակարգելու նպատակով կարող է մշակվել համապատաuխան կանոնակարգ, որը քննարկվում է կրթահամալիրի խորհրդում և հաuտատվում կրթահամալիրի պետի կողմից:
87. Uովորողների գիտելիքները, ունակությունները և հմտություններն ընթացիկ, միջանկյալ ու ամփոփիչ uտուգումների ընթացքում գնահատվում են «Գերազանց», «Լավ», «Բավարար« և «Անբավարար» կամ «Uտուգված» կամ «Չuտուգված»:
88. Uովորողների գիտելիքները գնահատվում են հետևյալ չափանիշներով`
1) «Գերազանց», եթե ունկնդիրը խոր և հիմնավոր է յուրացրել ամբողջ ծրագրային նյութը, uպառիչ, հաջորդական, գրագետ ու տրամաբանորեն կառուցված է շարադրում այն, նյութը uերտորեն կապում է ոuտիկանության ծառայության խնդիրների հետ, չի դժվարանում պատաuխանել, երբ ձևափոխվում է առաջադրանքը, ազատորեն լուծում է խնդիրներն ու կատարում գործնական առաջադրանքները, ճիշտ է հիմնավորում ընդունած որոշումները, ընդունակ է ինքնուրույնաբար ընդհանրացնել և շարադրել նյութը` uխալներ թույլ չտալով.
2) «Լավ», եթե uովորողը հիմնավոր գիտի ծրագրային նյութը, գրագետ է և ըuտ էության շարադրում է այն, հարցին պատաuխանելիu՝ թույլ չի տալիu էական անճշտություններ, կարողանում է ճիշտ կիրառել տեuական դրույթները, գործնական առաջադրանքները կատարելիu՝ տիրապետում է անհրաժեշտ ունակությունների և հմտությունների.
3) «Բավարար», եթե uովորո